Graz, de grootste middeleeuwse stad van Europa
Wil je een mooie Oostenrijkse stad bezoeken maar ben je al in Wenen en Salzburg geweest? Dan is Graz in de deelstaat Stiermarken een aanrader. Hier vind je de grootste nog bestaande middeleeuwse binnenstad van Europa met veel culturele bezienswaardigheden. Samen met Schloß Eggenberg aan de rand van de stad staat het centrum eervol vermeld op de UNESCO Werelderfgoedlijst.
Het stadhuis van Graz, foto door YFNL (CC BY-SA 2.0)
Ben je nog op zoek naar een hotel of vakantiehuisje in Stiermarken? Zorg dan dat je ruim op tijd reserveert. Op de pagina over Stiermarken op Booking.comkun je alvast het aanbod bekijken en de prijzen controleren.
TIP: Ga je naar Oostenrijk en heb je nog geen tolvignet gekocht? Bestel dan eenvoudig een digitaal vignet via Vignet-Bestellen.nl. Dit is binnen enkele minuten geregeld. Zo wordt al het werk je uit handen genomen!
Feiten en cijfers
Met 276.526 inwoners is Graz na Wenen de tweede stad van Oostenrijk. In het hele stedelijke gebied wonen tweemaal zoveel mensen. De stad aan de rivier de Mur ligt verder op 353 meter hoogte in de zuidelijke uitlopers van de Alpen.
Wat is er te zien en te doen in Graz?
Bijna alle bezienswaardigheden van Graz zijn te vinden in de binnenstad. Dat maakt het voor toeristen overzichtelijk. Toch is het een grote binnenstad met meer dan duizend gebouwen. Vind je het soms te ver lopen? Neem dan de tram.
De Schloßberg
De belangrijkste bezienswaardigheid van Graz is de Schloßberg. Dit is een 123 meter hoge heuvel net ten noorden van de binnenstad. In het verleden bevond zich hier een grote burcht die Graz beschermde tegen aanvallen van de Turkse legers. In de tijd van Napoleon werd de burcht vervolgens afgebroken, maar op verzoek van de inwoners van Graz zijn een aantal delen blijven staan. Hiervan het bekendst is de 28 meter hoge Uhrturm uit 1560. De toren is bijna overal vanuit de binnenstad te zien. Andere overblijfselen zijn de iets hogere Glockenturm, twee bastions en nog heel wat kleinere bouwwerken.
De Uhrturm op de Schlosberg, foto door Travel and Transitions (CC BY 2.0)
Om de bezienswaardigheden op de Schloßberg te bereiken is er een 260 treden tellende trap. Ben je liever lui dan moe? Kies dan voor de Schloßbergbahn bij de rivier. Nog interessanter is de Schloßberglift. Deze begint in het gangenstelsel dat tijdens de Tweede Wereldoorlog in de rotsen onder de Schloßberg uitgehakt werd. Enkele van deze gangen zijn opengesteld voor het toerisme. Eenmaal bovenop de heuvel vind je behalve de restanten van de burcht ook een aangenaam park met een mooi uitzicht over de stad en de omgeving.
Andere historische architectuur in Graz
In de rest van de historische binnenstad zijn veel gebouwen de moeite van het bekijken waard. Zo is er de Dom van Graz die gebouwd werd rond 1450. Hoewel de kerk behoorlijk klein is voor een grote stad, is het dankzij enkele bewaard gebleven fresco’s toch mooi om te zien. Achter de Dom staat het Mausoleum van keizer Ferdinand II. Dit is een opmerkelijk gebouw in de maniëristische stijl met binnenin de graftombe van de in 1637 overleden keizer.
Niet ver bij de Dom vandaan vind je de Burg van Graz, niet te verwarren met de burcht die in het verleden bovenop de Schloßberg stond. In plaats daarvan is de Burg een groot complex dat gebouwd werd rond dezelfde tijd als de Dom. Tot 1619 diende het als het hof van de Habsburgers die vanuit hier de zuidelijke landen van de Oostenrijkse monarchie regeerden. Tegenwoordig zijn de gebouwen in gebruik door de regering van de deelstaat Stiermarken. Een aantal zalen zijn opengesteld voor bezoekers. Erg leuk is de Doppelwendeltreppe: een dubbele wenteltrap.
Het Landhaus van Graz, foto door Chb (CC BY-SA 3.0)
Het mooiste gebouw van Graz vind ik het Landhaus. Het werd in 1531 door de Italiaanse architect Domenico dell’Allio voltooid en komt in een opvallende renaissancestijl met witte muren en goudkleurige bossages. Het binnenhof met schitterende arcades is ook mooi om te zien. Meteen naast het Landhaus staat verder het Landeszeughaus, een van de populairste attracties van de stad. Binnenin kun je namelijk de grootste verzameling van historische wapens, ridderharnassen en werktuigen ter wereld bekijken!
Graz is een behoorlijk grote stad met veel hotels. Wil je de prijzen en beschikbaarheid controleren, dan raad ik je aan op deze pagina over Graz op Booking.comte kijken. Betalen doe je meestal pas na aankomst in je hotel.
Loop je verder de binnenstad door, dan kom je het ene naar het andere prachtige middeleeuwse gebouw tegen. Zo af en toe wordt dit straatbeeld onderbroken door modernere architectuur, zoals het enorme, neoklassieke en zeer sierlijke Rathaus aan de Hauptplatz. Mijn advies is gewoon op je gemak rond te lopen om een goede indruk te krijgen van Graz. Loop ook zeker eens de nauwe zijstraten in om leuke winkeltjes en restaurants te ontdekken.
Musea en cultuur in Graz
Bezoek je graag een museum? Dan hoef je nooit ver te lopen. Er is in Graz een overvloed aan interessante musea die voor de verandering niet allemaal over kunst gaan. De meeste zijn onderdeel van het Universalmuseum Joanneum dat in 1811 werd opgericht. Zo noemde ik hierboven al het Landeszeughaus waar je een wapencollectie kunt bekijken, maar ook het Trammuseum, het Kriminalmuseum en het Luftfahrtmuseum over vliegtuigen behoren tot het Joanneum. In totaal zijn er 12 locaties verspreid over de stad, waaronder ook Schloß Eggenberg waarover ik je verderop in dit artikel meer vertel.
Het merkwaardige Kunsthaus Graz, foto door Andrea Nuzzo (CC BY-ND 2.0)
Ben je toch een liefhebber van kunst, bezoek dan het Kunsthaus Graz. Dit werd gebouwd in 2003, toen Graz de Culturele hoofdstad van Europa was. Ik vind het een lastig te omschrijven gebouw en als je de foto hierboven bekijkt begrijp je waarom. Binnenin kun je hedendaagse kunst bekijken. Verder zijn er de Neue Galerie met kunst vanaf 1800 en de Alte Galerie met kunst van latere datum. Andere cultureel bezienswaardige gebouwen zijn de neobarokke Oper Graz uit 1899 waar je overdag terecht kunt voor rondleidingen en het Murinsel. Dit laatste is een kunstmatig glazen eiland in de rivier de Mur dat ontworpen werd door de New Yorkse kunstenaar Vito Acconci.
Schloß Eggenberg
Een bijzondere en veel bezochte toeristische bezienswaardigheid van Graz is Schloß Eggenberg. Dit is een kasteel in de renaissancestijl dat in de 17e eeuw gebouwd werd in opdracht van de adellijke familie Eggenberg. In eerste oogopslag lijkt het een kasteel zoals vele andere, maar bekijk je het nader dan valt op dat er veel aandacht is besteed aan astronomische symboliek en de toen net ingevoerde Gregoriaanse kalender. Zo heeft het kasteel precies 365 ramen en tellen de verdiepingen allemaal 31 kamers. Er 24 zakelijke kamers met 52 deuren en 4 hoektorens. In de statige Planetensaal vind je nog veel meer kleine verwijzingen naar de tijd. Neem gerust even de tijd ze allemaal te ontdekken.
Schloß Eggenberg in de herfst, foto door Mario Sormann (CC BY 2.0)
Hoewel de meeste bezoekers komen voor het kasteel zelf of de opnieuw in het teken van de astrologie staande tuinen, vindt je binnenin ook twee verzamelingen van het Universalmuseum Joanneum. Een hiervan is de Alte Galerie met schilderkunst tot 1800, de andere is een grote verzameling oude munten.
In de omgeving van Graz
Zoals ik hierboven beschreven heb is er in Graz heel wat te zien. Wil je toch een aantal uitstapjes buiten de stad maken? Kijk dan naar mijn tips hieronder. Deze attracties liggen op maximaal een half uur rijden van de binnenstad van Graz en sommige zijn zelf met het openbaar vervoer te bereiken.
- Burg Gösting, een kasteelruïne uit de 11e eeuw direct ten noorden van Graz
- Mariatrost, een rijk versierde basiliek uit de 18e eeuw en een pelgrimsoord
- De Riedersburg, een middeleeuws kasteel bovenop een hoge bergpiek
- De Bärenschützklamm, een spectaculaire kloof met daarin een wandelpad
- De Kesselfallklammm, vergelijkbare kloof met een mooie waterval
- De Lurgrotte, een van de grootste watergrotten van Oostenrijk
Wandelbrug in de Bärenschützklamm, foto door Jenud (CC BY 2.0)
De Bärenschützklamm, de Kesselfallklammm en de Lurgrotte liggen allemaal in de buurt van het plaatsje Semriach 25 kilometer ten noorden van Graz. Ze zijn goed te combineren. Ben je nog op zoek naar andere bezienswaardigheden in de omgeving? Kijk dan ook naar de pagina die ik over Stiermarken geschreven heb.
Ben je nog op zoek naar een hotel of vakantiehuisje in Stiermarken? Zorg dan dat je ruim op tijd reserveert. Op de pagina over Stiermarken op Booking.comkun je alvast het aanbod bekijken en de prijzen controleren.
Geschiedenis van Graz
Graz ontstond aan het einde van de middeleeuwen en was aanvankelijk een onbelangrijke plaats. Dit veranderde nadat het hertogdom Stiermarken in handen kwam van de Oostenrijkse Habsburgers. Zij riepen in 1379 Graz uit tot hoofdstad, niet alleen van Stiermarken zelf maar ook van Binnen-Oostenrijk. Dit was term die toen gebruikt werd voor de zuidelijke Habsburgse landen die tot 1619 door een afzonderlijke lijn van de familie bestuurd werd. Behalve Stiermarken behoorden ook Karinthië, Krain (nu Slovenië) en delen van Italië tot Binnen-Oostenrijk.
Graz in 1618 met de burcht op de Schloßberg nog intact
Graz was dus een belangrijke stad in het Habsburgse Rijk. Net als Wenen werd het tot en met de 17e eeuw regelmatig aangevallen door de Turkse legers, maar door de burcht bovenop de Schloßberg werd de stad nooit ingenomen. Zelfs de Grande Armée van Napoleon slaagde hier niet in. Toch kwam Graz na de val van Wenen alsnog in Franse handen. Meer dan een eeuw daarna, na het uiteenvallen van het Habsburgse Rijk in 1918, ging Graz verder als de hoofdstad van Stiermarken. Ditmaal was Stiermarken echter een deelstaat in plaat van een hertogdom.
Klimaat van Graz
Aangezien Graz ten zuiden van de Alpen ligt, is het niet de Atlantische Oceaan maar de Middellandse Zee die het klimaat beïnvloedt. Hierdoor is het er warmer dan in de meeste andere delen van Oostenrijk. De neerslag is wel net als in de rest van het land geconcentreerd in de zomer. Door de ligging in een dal tenslotte, kan er vooral in de herfst en in de winter mist ontstaan waardoor het bovenop de bergen wat warmer is dan onder in het dal.
Bereikbaarheid en kaart Graz
Graz ligt ten zuidoosten van de Alpen, maar sinds de voltooiing van de Pyhrn Autobahn (de A9) die begint in Salzburg is de stad vanaf Nederland en België toch goed te bereiken. Houd wel rekening met twee tunnels, de Bosrucktunnel en de Gleinalmtunnel, waar je respectievelijk €5 en €8 tol moet betalen. Verder is ook een Autobahnvignet verplicht op de Oostenrijkse Autobahn. Wil je Graz bereiken vanaf Wenen? Dan is de A2 de meest voor de hand liggende route.
TIP: Ga je naar Oostenrijk en heb je nog geen tolvignet gekocht? Bestel dan eenvoudig een digitaal vignet via Vignet-Bestellen.nl. Dit is binnen enkele minuten geregeld. Zo wordt al het werk je uit handen genomen!
Het vliegveld Flughafen Graz Thalerhof (GRZ) ligt 10 kilometer ten zuiden van de stad. Hoewel het geen groot vliegveld is, beschikt het over een voor Nederlanders en Belgen interessante vlucht vanaf Düsseldorf die uitgevoerd wordt door Austrian Airlines. Vanaf het vliegveld neem je vervolgens eenvoudig een trein die je in 12 minuten en voor €2,10 naar Graz Hauptbahnhof brengt.
De luchthaven van Graz, foto door flightlo (CC BY 2.0)
Wil je tenslotte met de trein vanuit Nederland naar Graz? Dat is een lastiger verhaal. Je zult dan rekening moeten houden met een overstap in Linz of helemaal in Wenen. Aan te raden is ongeveer drie maanden van tevoren te reserveren. De kaartjes zijn dan goedkoper. Een voordeel van de reis met de trein is natuurlijk dat je heel wat van de Alpen ziet.
Kaart van Graz
Op de kaart hierboven laat ik alleen de historische binnenstad zien. Het vliegveld ligt zoals gezegd 10 kilometer naar het zuiden. Wel op de kaart staan het station Graz Hauptbahnhof (A), Schloß Eggenberg (B), het Kunsthaus (C), de Dom van Gaz (D), het Landhaus (E), de Burg van Graz (F) en tenslotte de Schloßberg (G).
Graz is een behoorlijk grote stad met veel hotels. Wil je de prijzen en beschikbaarheid controleren, dan raad ik je aan op deze pagina over Graz op Booking.comte kijken. Betalen doe je meestal pas na aankomst in je hotel.
Verder lezen
Wil je meer over de omgeving lezen, dan kun je mijn uitgebreide pagina over de deelstaat Stiermarken bekijken. Ben je juist nog niet uitgelezen over Graz zelf? Dan heb ik hier nog een aantal artikelen voor je: