Stiermarken, voor een rustige en bosrijke omgeving
Wil je naar Oostenrijk maar niet naar Tirol of het Salzburgerland? Overweeg dan Stiermarken, een grote en bosrijke deelstaat in het zuidoosten van het land. Je vindt hier ook met sneeuw bedekte bergtoppen in de Alpen en glooiende, warme wijngaarden bij de Sloveense grens. De hoofdstad Graz is door het middeleeuwse centrum ook de moeite van het bezoeken waard. De Duitse naam van de deelstaat is Steiermark.
Bossen in Stiermarken, foto door TausP. (CC BY-ND 2.0)
Ben je nog op zoek naar een hotel of vakantiehuisje in Stiermarken? Zorg dan dat je ruim op tijd reserveert. Op de pagina over Stiermarken op Booking.comkun je alvast het aanbod bekijken en de prijzen controleren.
Feiten en cijfers over Stiermarken
Met een oppervlakte van 16.401,04 km² is Stiermarken na Neder-Oostenrijk de grootste deelstaat van Oostenrijk. Graz, de hoofdstad van Stiermarken, is tevens de tweede stad van het land. Wat inwoneraantal betreft staat de deelstaat met 1.221.000 inwoners echter op de vierde plaats. Stiermarken grenst aan Slovenië, en aan de deelstaten Karinthië, Salzburg, Opper-Oostenrijk, Neder-Oostenrijk en Burgenland.
Het wapen van Stiermarken bestaat uit een vuurspuwende panter op een groen schild. Dit is een mythisch dier uit de heraldiek dat verder niets met de katachtige diersoort te maken heeft. Het wapen werd overgenomen van Steyr in de periode dat Stiermarken als markgraafschap vanuit deze stad bestuurd werd. De kroon boven het schild verwijst naar de tijd dat Stiermarken een hertogdom binnen het Habsburgse Rijk was (1180–1918).
Zoals je op de kaart hierboven ziet is Stiermarken een omvangrijke deelstaat. Ik heb de grenzen aangegeven met de rode lijn. Het overgrote deel van Stiermarken ligt in de bergen, terwijl het gebied ten zuiden en zuidoosten van de hoofdstad Graz juist uit een heuvelachtig landschap bestaat.
Wat is er te zien en te doen?
Bij mijn beschrijving van wat er in Stiermarken te zien is, maak ik gebruik van een geografische indeling. Eerst bespreek ik de hoofdstad Graz, daarna het in de Alpen liggende Obersteiermark en tenslotte Mittelsteiermark. Dit is het lager gelegen deel tussen de Alpen en de Sloveense grens. Ooit was er ook Untersteiermark, maar dat ligt vandaag de dag in Slovenië. Je leest er meer over in het stukje over de geschiedenis verderop in dit artikel.
Graz, de hoofdstad van Stiermarken
Graz is met 274.000 inwoners de tweede stad van Oostenrijk. Het staat vooral bekend om de grootste middeleeuwse binnenstad van Europa, maar er zijn ook veel andere attracties. In tegenstelling tot de overige plaatsen in Stiermarken is het een echt grote stad, met sierlijke winkelstraten, een grote universiteit en een bruisend nachtleven.
Het middeleeuwse centrum van Graz, foto door Monkjerry
De belangrijkste bezienswaardigheid is de Schloßberg, een beboste heuvel in het centrum van Graz waar je de ruïnes van een oude burcht kunt bekijken. Hoewel de burcht door soldaten van Napoleon grotendeels afgebroken werd, staan er nog altijd een aantal gebouwen overeind waaronder de uit 1560 stammende Uhrturm. Ook interessant zijn de tijdens de Tweede Wereldoorlog gegraven tunnels. Enkele hiervan zijn voor toeristen toegankelijk. Om de top van de Schloßberg te bereiken kun je een historische tram nemen.
Ben je nog op zoek naar een hotel of vakantiehuisje in Stiermarken? Zorg dan dat je ruim op tijd reserveert. Op de pagina over Stiermarken op Booking.comkun je alvast het aanbod bekijken en de prijzen controleren.
Tot de andere hoogtepunten in de binnenstad behoort het Landhaus, een elegant gebouw in de stijl van de Italiaanse renaissance. Het parlement van Stiermarken komt hier bijeen. Verder interessant zijn het Landeszeughaus met de grootste verzameling historische wapens ter wereld, het in de 19e eeuw voltooide operahuis en de gotische kathedraal uit de 15e eeuw. Voor musea en moderne architectuur zit je in Graz ook goed. Zo is er het fascinerende Kriminalmuseum, het in een lastig te omschrijven bouwstijl gegoten Kunsthaus Graz en het Murinsel, een gedeeltelijk onder water gebouwd glazen huis in de rivier.
Schloß Eggenberg aan de rand van Graz, foto door Herzi Pinki (CC BY-SA 3.0)
Aan de rand van Graz zijn vind je een aantal andere belangrijke toeristische trekpleisters. Het meest bezocht hiervan is Schloß Eggenberg, een groot barok paleis met uitgestrekte tuinen. Burg Gösting is juist een ruige, middeleeuwse ruïne, terwijl de schitterende basiliek Mariatrost een belangrijk pelgrimsoord is. Wil je meer weten over Graz? Lees dan mijn artikel over de stad zelf.
Obersteiermark
Obersteiermark is het deel van Stiermarken dat in de Alpen ligt. Dankzij de vele bezienswaardigheden en het landschap is het erg populair onder buitenlandse toeristen. De hoogste berg van Stiermarken, de Hoher Dachstein (2.995 meter) op de grens met Opper-Oostenrijk, is ook hier te vinden. De omgeving kenmerkt zich door wintersportoorden zoals Schladming en het Ausseerland dat in het verlengde ligt van de Salzkammergut in het Salzburgerland. Een ander wintersportgebied in Stiermarken is het Krakautal verder naar het zuiden, vlakbij de streek Lungau opnieuw in hetSalzburgerland.
Wintersport in Schladming, foto door Ján Sokoly (CC BY-SA 2.0)
Ook in de zomer biedt Obersteiermark volop mogelijkheden voor recreatie. Een aanrader is het Nationalpark Gesäuse dat rond de diepe vallei van de Enns ligt. Hier vind je niet alleen spectaculaire kalkalpen, maar ook eeuwenoude, zeer mooi bewaard gebleven dorpen. Enkele goede voorbeelden zijn Admont met een bijna 1.000 jaar oud klooster en het pittoreske Landl. Iets naar het oosten vind je nog Mariazell. Dit is met afstand het belangrijkste bedevaartsoord in Oostenrijk met een prachtige basiliek uit de 17e eeuw. Zelf als je niet katholiek bent is dit dorp de moeite van het bezoeken waard.
Berglandschap in het Nationalpark Gesäuse, foto door Brigitte (CC BY-SA 2.0)
Verspreid door Obersteiermark zijn er veel andere bezienswaardigheden. Zo is er de in terrassen afgegraven en 1.232 meter hoge Erzberg. Al sinds de Romeinse tijd wordt hier ijzererts gewonnen. Burg Strechau en Burg Oberkapfenberg zijn twee bezienswaardige middeleeuwse kastelen en voor de avontuurlijke vakantiegangers zijn er nog de Lurgrotte en de Odelsteinhöhle, twee voor het publiek opengestelde grotten. Bruck an der Mur, Leoben en Judenburg zijn tenslotte de grotere plaatsen in Obersteiermark. Hoewel ze niet heel toeristisch zijn, vind je er toch aangename historische centra.
Mittelsteiermark
Mittelsteiermark is het gebied rond Graz. Om het voor toeristen verwarrend te maken, hebben de Oostenrijkers besloten het op te delen in Weststeiermark en Oststeiermark. Deze liggen respectievelijk ten westen en oosten van de rivier de Mur. Dan is er nog Südsteiermark. Dit is het heuvelachtige wijnbouwgebied langs de grens met Slovenië. De belangrijkste stad is Leibnitz, waar je een kasteel, een klooster en Romeinse ruïnes kunt bewonderen. Doordat dit deel van Stiermarken minder bergachtig is, leent het zich prima voor langere fietstochten over bijvoorbeeld de Murradweg.
De formidabele Riegersburg, foto door Manfred Moitzi (CC BY-SA 2.0)
In Weststeiermark is het Bundesgestüt Piber net buiten het dorp Köflach een belangrijke toeristische attractie. Dit is de beroemdste stoeterij van Oostenrijk waar de lippizaner paarden voor de Spaanse Rijschool van Wenen gefokt worden. In Oststeiermark zijn het juist enkele kastelen die leuk zijn om te bezoeken. Het in de 12e eeuw bovenop een 482 meter hoge rots gebouwde Riegersburg is hiervan het bekendst. Ook Schloß Herberstein met een voor kinderen leuke dierentuin is een aanrader. Bad Radkersburg, op de grens met Slovenië, is tenslotte een van populaire kuuroorden van Stiermarken.
Ben je nog op zoek naar een hotel of vakantiehuisje in Stiermarken? Zorg dan dat je ruim op tijd reserveert. Op de pagina over Stiermarken op Booking.comkun je alvast het aanbod bekijken en de prijzen controleren.
Geschiedenis van Stiermarken
Stiermarken werd meer dan duizend jaar geleden voor het eerst in de geschriften vermeld. Het was toen een mark oftewel een grensgebied van Karinthië. De naam Stiermarken komt van de markgraven die het gebied bestuurden vanuit de stad Steyr in het huidige Opper-Oostenrijk. Hoewel oorspronkelijk een bufferzone tegen woeste en paardrijdende Hongaren, kreeg Stiermarken in 1180 de status van een onafhankelijk hertogdom. Na enkele jaren kwam het door overerving in handen van de Babenbergers van Oostenrijk die later in de 13e eeuw opgevolgd werden door de Habsburgers. Het was vanaf deze tijd dat steeds meer Duitstalige kolonisten zich in Stiermarken kwamen vestigen.
Een historische tekening van Graz uit 1681
De hoofdstad Graz ontwikkelde zich in deze tijd tot een grote en welvarende stad. Door de zo goed als onneembare vesting op de Schloßberg was het bovendien een centraal toevluchtsoord tijdens oorlogen met de Turken gedurende de 15e, 16e, en 17e eeuw. Verder is het belangrijk om te weten dat Stiermarken in deze periode veel groter was dan de huidige deelstaat. Zo stond het oosten van Slovenië lange tijd bekend al Untersteiermark. Marburg, het tegenwoordige Maribor, was en is hier nog steeds de grootste stad. Nadat de Habsburgers als verliezers uit de Eerste Wereldoorlog kwamen viel hun rijk uiteen. Untersteiermark, inclusief de Duitstalige bevolking, onderdeel van het nieuw gevormde Joegoslavië.
Klimaat van Stiermarken
Doordat Stiermarken ten zuiden van de Alpen ligt, kent het geen zeeklimaat maar valt het juist in de Illyritsche klimaatzone. Dit betekent flink warmere zomers dan in de meeste andere Oostenrijkse deelstaten. In juli is het in de hoofdstad Graz overdag bijvoorbeeld gemiddeld 27 graden. In het zuiden langs de Sloveense grens is het nog iets warmer. Door het ontbreken van winden vanaf de Atlantische Oceaan, kan het in de wintermaanden toch flink vriezen. Dit geldt voor zowel de hoofdstad Graz als voor het omringende Mittelsteiermark. Ook valt er er in dit gebied niet al teveel neerslag.
Obersteiermark kent door de hogere ligging in de Alpen een iets koeler en natter klimaat dan de klimaatgrafiek hierboven. Zo valt er in de zomer iets meer regen en in de winter veel meer sneeuw. De temperaturen liggen er ook lager des te hoger je boven zeeniveau komt. In de winter komt het in de skigebieden zelfs niet of zelden boven het vriespunt uit. ‘s Zomers kan het hier ‘s avonds ook snel kouder worden, dus wat warmere kleding meenemen is geen overbodige luxe.
Bereikbaarheid Stiermarken
Doordat Stiermarken ten zuiden van de Alpen ligt duurt de reis vanaf Nederland of België iets langer dan naar andere delen van het land. Houd naar de hoofdstad Graz bijvoorbeeld rekening met een rit van ongeveer 11 uur. De meest voor de hand liggende route is eerst de Duitse A3 naar Passau. Over de grens in Oostenrijk kun je daarna de A8 tot aan Wels nemen en daarna de A9 oftewel de Pyhrn Autobahn de Alpen over. Dit is zelfs tijdens het hoogseizoen een rustige Autobahn, maar je komy wel veel tunnels tegen. Twee hiervan vragen tol, namelijk de Bosrucktunnel (€6,50) en de Gleinalmtunnel (€10,50). Dit komt bij de kosten voor het verplichte tolvignet op.
De Pyhrn Autobahn iets ten noorden van Graz, foto door My Friend (CC BY-SA 3.0)
Kom je vanuit een ander deel van Oostenrijk? Dan is de Süd Autobahn oftewel de A2 die Wenen met Karinthië verbind de belangrijkste route. Vanaf Graz kun je dan weer de A9 nemen om Obersteiermark te bereiken.
Met de trein
Met de trein is Stiermarken lastiger te bereiken dan de rest van Oostenrijk. Dit komt opnieuw door de ligging ten zuiden van de Alpen. Zo duurt een treinrit naar Graz minimaal 16 uur en zul je moeten overstappen in Düsseldorf en Linz of zelfs Wenen. Aan de andere kant is het vervoer binnen Stiermarken wel weer goed geregeld. In Mittelsteirmark rond Graz heb je bijvoorbeeld een snelle S-Bahn, terwijl ook de meeste plaatsen in Obersteiermark goed bereikbaar zijn.
Met het vliegtuig
Wil je met het vliegtuig naar Stiermarken? Dan zijn er vluchten naar de hoofdstad Graz vanaf Düsseldorf, niet ver van de Nederlandse grens. Vanuit Nederland en België zijn geen rechtstreekse vluchten. Als je naar Stiermarken gaat voor de wintersport, dan is de luchthaven van Salzburg aan te raden. De wintersportgebieden van Stiermarken liggen dichter bij deze stad dan bij Graz.
Overnachten in Stiermarken
Je hebt in Stiermarken een talloze hotels en vakantiehuisjes, met in de Alpen het voordeel dat je hier goedkoper uit bent dan in Tirol. Dit maakt de deelstaat een prima keuze voor de zowel de wintersport als de warme zomer. In het zuiden van Stiermarken zijn voor een rustige vakantie de kleinere hotels interessant. Graz, met zowel goedkope hostels als luxueuze 5-sterrenhotels, blijft het hele jaar door een goede bestemming voor een stedentrip.
Een groot hotel bij Mariazell, foto door weisserstier (CC BY 2.0)
Voor het boeken van je hotel of vakantiehuisje raad ik aan gebruik te maken van een website zoals Booking.com. Dit is de grootste reserveringssite van Europa en ze regelen altijd de laagste prijs voor je. Bovendien kun je bijna altijd annuleren en betaal je pas bij aankomst. Kortom, je zit nergens aan vast. Bekijk hier de pagina over Stiermarken op Booking.com.
Overzicht van steden en dorpen
Een aantal bestemmingen in Stiermarken hebben hun eigen pagina op deze website. Je vindt er hier een overzicht van. Op iedere pagina vind je meer over de bezienswaardigheden, accommodaties en andere praktische informatie. Algemene artikelen over Stiermarken verschijnen ook hieronder.