Opper-Oostenrijk, tussen de Alpen en Bohemen
Het aan Duitsland en Tsjechië grenzende Opper-Oostenrijk strekt van het nostalgische Bohemer Woud tot aan de Alpen van de Salzkammergut. Tussen beide gebergtes in vind je de vallei van de Donau met middeleeuwse steden. Wil je een veelzijdige Oostenrijkse vakantie, dan is deze uitgestrekte deelstaat dus een aanrader. Hieronder zet ik alles dat je als toerist moet weten onder elkaar. De Duitse naam van de deelstaat is Oberösterreich.
Steyr in Opper-Oostenrijk, foto Christoph Waghubinger (CC BY-SA 3.0)
Op reis naar Opper-Oostenrijk? Bekijk dan alvast het aanbod van hotels en vakantiehuisje op Booking.com, de grootste reserveringssite van Europa. Ze regelen bijna altijd de laagste prijs voor je.
Feiten en cijfers over Opper-Oostenrijk
Opper-Oostenrijk heeft een oppervlakte van 11.981 km² met in totaal 1.437.000 inwoners. Dit maakt het wat inwoners betreft de derde deelstaat van Oostenrijk. Wat oppervlakte betreft is het de vierde deeltstaat van het land. Behalve aan Duitsland en Tsjechië, grenst Opper-Oostenrijk ook aan de deelstaten Neder-Oostenrijk, Salzburg en Stiermarken.
Het wapen van Opper-Oostenrijk dat je hiernaast kunt zien stamt uit de middeleeuwen. Het rood-witte deel van het schild is overgenomen van de Babenbergers, de oorspronkelijke heersers van Oostenrijk. De adelaar is juist een verwijzing naar de Landeshauptmänner. Dit waren in die tijd belangrijke vertegenwoordigers van de vorst. De kroon tenslotte staat symbool voor het aartshertogdom van Oostenrijk dat in 1453 gecreëerd werd. Het werd in dat jaar ook opgesplitst in Oostenrijk boven de Enns en Oostenrijk beneden de Enns, de voorgangers van de huidige deelstaten Opper- en Neder-Oostenrijk.
Op de kaart heb ik de grenzen van Opper-Oostenrijk aangegeven met een rode lijn. De bosrijke Alpen in het zuiden zijn duidelijk te onderscheiden. De bossen ten noorden van de Donau tussen Linz en het in Duitsland gelegen Passau behoren tot het Boheemse Woud dat doorloopt in Tsjechië.
Wat is er te zien en te doen?
Opper-Oostenrijk bestaat net als Neder-Oostenrijk uit zogeheten kwartieren, maar in tegenstelling tot de oostelijker gelegen deelstaat hebben de kwartieren van Opper-Oostenrijk geen afzonderlijke landschappen. Een uitzondering is het Mühlviertel ten noorden van de Donau. Het Traunviertel, het Hausruckviertel en het Innviertel lopen van de Donau tot aan de Alpen en kennen vergelijkbare landschappen. Ik vertel je hieronder meer.
Het Mühlviertel, het Oostenrijkse Boheemse Woud
Het Mühlviertel is het Oostenrijkse deel van het Boheemse Woud dat doorloopt in Tsjechië en in Duitsland, waar het bekend staat als het Beierse Woud. Je vindt er een mooi, rustig landschap met dennenbossen, weilanden en oude boerderijen. Het Boheemse Massief is verder een typisch middelgebergte dat bekend staat om de vele granieten rotsen. De hoogste piek, de 1378 meter hoge Plöckenstein, is beduidend lager en ook minder grillig dan de Alpen. De naam van het kwartier is overigens misleidend. Je zult in het Mühlviertel niet veel molens aantreffen, maar wel de rivieren de Große Mühl en de Kleine Mühl.
Typisch bergachtig landschap in Opper-Oostenrijk
Afgezien van de buitenwijken van Linz ten noorden van de Donau, zijn er in dit deel van Opper-Oostenrijk geen grote steden. In plaats daarvan zijn het dorpen en kleine middeleeuwse stadjes die het landschap onderbreken. Erg bekend is Freistadt met een kasteel en veel in uitstekende staat bewaard gebleven oude architectuur. In dezelfde omgeving vind je een aantal historische hoven die nu dienst doen als toeristische attractie, zoals de 400 jaar oude Großdöllnerhof.
Toch is het Mühlviertel geen drukbezocht toeristisch gebied. De meeste inwoners zijn in Linz werkzaam. Landbouw en bierbrouwerij zijn in de streek zelf de belangrijkste economische activiteiten. Dit maakt het een rustiger alternatief voor bijvoorbeeld het Beierse Woud net over de Duitse grens. De laatste jaren zijn een aantal toeristische projecten opgezet, waaronder het Naturpark Mühlviertel met veel leuke wandelwegen en fietsroutes.
De vallei van de Donau
Ten zuiden van de Donau tot aan de besneeuwde bergpieken van de Alpen vind je wat in het Duits het Alpenvorland genoemd wordt. Dit is een heuvelachtig deel van Opper-Oostenrijk met veel graslanden en akkers. Het Kobernaußerwald en de Hausruck met zeer dichte bossen vormen uitzonderingen.
De binnenstad van Linz, foto door Renzo Giusti (onder CC BY-SA 2.0)
Het is in dit lager gelegen deel waar je de belangrijke steden van Opper-Oostenrijk vind. De grootste hiervan is de hoofdstad Linz. Met bijna 200.000 inwoners is het na Wenen en Graz de grootste stad van Oostenrijk. Hoewel van oudsher een industriestad, is er toch genoeg te zien en te doen om je een of meerdere dagen te vermaken. Zo is er het Linzer Schloß en zijn er een aantal mooie kerken en musea. Iets stroomopwaarts aan de rivier Traun is er ook nog Wels. Dit is een kleinere stad met een verrassend mooi middeleeuws centrum.
De grootste publiekstrekker in dit deel van Opper-Oostenrijk is echter Steyr, een van de best bewaard gebleven middeleeuwse steden van Oostenrijk. Je kunt er maar liefst drie kastelen uit verschillende tijdperken bezichtigen en ook kent Steyr prachtige gotische architectuur waaronder het raadhuis, veel oude woonhuizen, stadspoorten en talloze kerken. Zelfs als je je vakantie in de verder naar het zuiden gelegen Alpen doorbrengt, is een uitstapje naar Steyr de moeite waard. Je kunt bovenaan deze pagina een foto van de stad zien.
De Alpen van Opper-Oostenrijk
Hoewel het Mühlviertel en de vallei van de Donau bijzonder mooi zijn, is het toch het zuiden van Opper-Oostenrijk waar de meeste andere toeristen tegen zult komen. Dit is niet zonder reden. Hier vind je bijvoorbeeld het op de UNESCO Werelderfgoedlijst vermeld staande landschap van de Salzkammergut. Grote bergmeren zoals de Attersee en de Traunsee, maar ook tientallen kleinere meren garanderen hier samen met de duizenden meters hoge bergpieken het Oostenrijk dat je kent van de ansichtkaarten.
Het beroemde Hallstatt in de Salzkammergut, foto François Philipp (CC BY 2.0)
Ten oosten van de Salzkammergut vind je het Totes Gebirge. Dit gebergte kent relatief weinig vegetatie, maar heeft wel een aantal indrukkende pieken zoals de 2515 meter hoge Großer Priel die ver boven de groene Alpenweiden uitsteekt. Nog weer een andere groep is het Dachsteingebirge waar je ook de met een gletsjer bedekte Hoher Dachstein kunt bezoeken. Met 2995 meter is dit de hoogste berg van Opper-Oostenrijk. De berg is met een kabelbaan te bereiken en kent ook een aantal grotten. De Rieseneishöhle, een ijsgrot, is de meest interessante.
De Alpen in dit deel van Oostenrijk zijn al heel lang een toeristische bestemming. Zo vind je er de in de 19e eeuw gebouwde Kaiservilla van de Oostenrijkse keizer. Ook zijn er in de bergen een groot aantal bijzonder schilderachtige dorpen te vinden. Een van de beroemdste is Hallstatt dat aan de oever van de Hallstätter See ligt. Andere vergelijkbaar bezienswaardige dorpen zijn Obertraun, Gosau en Bad Goisern. Gmunden aan de Traunsee is de grootste plaats in de regio waar je terecht kunt voor boodschappen of om de omgeving vanuit te verkennen.
Activiteiten in de zomer
Voor een actieve vakantie zit je in Opper-Oostenrijk goed! Vooral in de Alpen zijn er talloze zomerse activiteiten te doen zoals wandelen, bergklimmen en grotten en kloven verkennen, terwijl de vele meren juist goed zijn om te zwemmen of te zeilen. Wil je meer dan enkel wat het landschap te bieden heeft, dan kun je ook in dit deel van de deelstaat terecht om bijvoorbeeld te golfen of een van de typisch Oostenrijkse overdekte zwembaden te bezoeken.
Mountain-biken in Opper-Oostenrijk, foto door Hagbard_ (onder CC BY 2.0)
Mountain-biken is een andere populaire activiteit. Zo is er de 345 kilometer Salzkammergutradweg waarmee je de meeste toeristische bestemmingen zult zien. Wel kan het door de steile hellingen soms enerverend zijn dus een goede conditie is belangrijk. Houd je juist van een rustigere fietstocht? Bekijk dan de Donauradweg. Deze volgt de rivier van het Duitse Passau tot de Slowaakse hoofdstad Bratislava. Het deel van deze fietsroute in Opper-Oostenrijk is relatief vlak en daardoor minder inspannend.
Activiteiten in de winter
Wat wintersport betreft spreekt het voor zich dat je ook weer in de Alpen van Opper-Oostenrijk moet zijn. Hoewel niet zo omvangrijk als in Tirol, vind je in deze deelstaat toch erg veel uitstekende skigebieden. Zo is er Dachstein-West met 72 skiliften en meer dan 130 kilometer aan pistes. Zowel beginners, gevorderden en professionele skiërs en snowboarders kunnen hier terecht. Verder worden er ook talloze andere activiteiten georganiseerd die het toch een complete en gezellige wintersportvakantie maken.
Wintersport bij de Dachstein, foto door Christian Lang (onder CC BY 2.0)
Een ander groot skigebied is Hinterstoder-Höss dat wat verder naar het oosten ligt. Daarnaast zijn er nog Kasberg, Wurzeralm, de Freesports Arena Dachstein en nog tientallen kleinere plekken met een flink aantal pistes. Keuze genoeg dus, waarbij opgemerkt moet worden dat de skigebieden in Opper-Oostenrijk vooral geschikt zijn voor families die op zoek zijn naar niet al te drukke pistes met goede voorzieningen. Ook in het Mühlviertel ten noorden van de Donau vind je tenslotte een aantal skipistes. Deze zijn echter klein van opzet. Hierdoor zijn ze meer op locale bewoners gericht en minder op internationale bezoekers.
Geschiedenis van Opper-Oostenrijk
De geschiedenis van Opper-Oostenrijk gaat ver terug in de tijd. Samen met het huidige Neder-Oostenrijk vormde de deelstaat in de 9e eeuw het oorspronkelijke Oostenrijk. Het was toen een mark oftewel een grensgebied van Beieren. De naam Oostenrijk dankt het dan ook aan de ligging ten oosten van Beieren. Het groeide uit tot een markgraafschap met meer autonomie in 955 en kwam toen in handen van het Huis Babenberger. Deze Babenbergers en hun opvolgers de Habsburgers wisten tijdens de middeleeuwen steeds meer gebieden aan hun rijk toe te voegen, maar Oostenrijk bleef altijd het kerngebied van hun macht.
In 1453 werd Oostenrijk, dat inmiddels de status van aartshertogdom had verkregen, om praktische redenen opgesplitst in twee delen. Het deel ten oosten van de rivier de Enns ging verder als Oostenrijk beneden de Enns en het deel ten westen van de rivier als Oostenrijk boven de Enns. Waar Oostenrijk beneden de Enns vooral op de hoofdstad Wenen geconcentreerd was, wisten zich in het door bergketens gescheiden Oostenrijk boven de Enns een aantal zelfstandige steden zoals Linz en Steyr te ontwikkelen. Na de uiteindelijke val van het Habsburgse Rijk in de naloop van de Eerste Wereldoorlog, werd Oostenrijk boven de Enns hernoemd tot Opper-Oostenrijk.
Klimaat van Opper-Oostenrijk
Opper-Oostenrijk bevindt zich in de overgangszone van een zeeklimaat naar een landklimaat. Dit betekent dat er nog altijd veel invloed is van westelijke winden, maar dat zomers heter en winters kouder kunnen zijn. Het warmste deel van de deelstaat bevindt zich rond de steden Linz, Wels en Steyr. Er valt hier ook relatief weinig neerslag in vergelijking tot de bergachtige delen van Oostenrijk, maar het is niet zo droog als bijvoorbeeld Wenen. Je kunt de temperaturen en hoeveelheid neerslag in dit gebied op de grafiek hieronder zien.
De geografische verschillen van Opper-Oostenrijk hebben uiteraard ook invloed op het klimaat. Zo kent het Mühlviertel ten noorden van de Donau dichtbij de Duitse grens iets meer neerslag, terwijl het oosten ervan juist wat droger is. Door de hoge ligging van het Boheemse Massief liggen de temperaturen er ook lager. In de Alpen in het zuiden van Opper-Oostenrijk is dit effect nog groter. Des te hoger je de bergen ingaat, des te lager de temperaturen en des te meer neerslag. Dit heeft te maken met de stuwingsregen die ontstaat door de westenwinden.
Bereikbaarheid Opper-Oostenrijk
Opper-Oostenrijk is goed met de auto te bereiken. Via de Duitse A3 rijdt je zo bij Passau de deelstaat in. In Opper-Oostenrijk zelf zijn er vervolgens een aantal Autobahnen tussen de belangrijkste steden zoals Linz, Wels en Steyr. Via de Autobahnen naar Salzburg en Graz ben je ook snel bij de Alpen. Denk er wel aan dat een tolvignet nodig is voor de autosnelweg in Oostenrijk.
Wil je een treinreis naar of binnen Oostenrijk boeken? Dan kan dit via via de website van NS International. Reserveer ruim van tevoren voor flinke kortingen. Naar Wenen en Innsbruck kun je de nachttrein nemen.
Wil je de reis met de trein maken dan heb je geluk. De meeste internationale treinen vanuit Nederland en België naar Wenen gaan namelijk ook door Opper-Oostenrijk. Gebruikelijke stops zijn Wels en Linz die centraal in in de deelstaat liggen. Afhankelijk van je bestemming in Opper-Oostenrijk, kun je er ook voor kiezen om de trein naar het Duitse Passau of naar Salzburg te nemen.
Op het station van Linz, foto door noniq (onder CC BY-SA 2.0)
Eenmaal in Opper-Oostenrijk is er een dicht netwerk van spoorlijnen. Alle steden en de meeste grotere dorpen in de deelstaat zijn hierdoor goed te bereiken. De belangrijkste knooppunten zijn Linz, Wels en Attnang-Puchheim in het zuiden van Opper-Oostenrijk. Houd er wel rekening mee dat de frequentie van de treinen naar de kleinere dorpen wat lager ligt.
Wist je dat je via Booking.com de goedkoopste vlucht naar Oostenrijk boekt? Deze grootste reserveringssite van Europa zet alle vluchten naast elkaar. Kijk hier voor het boeken van een vlucht op Booking.com.
Zoek je een huurauto om na aankomst Oostenrijk te verkennen? Via Booking.com regel je snel een huurauto in Oostenrijk. Alle aanbieders worden eenvoudig met elkaar vergeleken voor de laagste prijs.
Wil je met het vliegtuig naar Opper-Oostenrijk, dan wordt het wat lastiger. Zo beschikt Linz over een luchthaven, maar zijn er geen rechtstreekse vluchten vanuit Nederland of België. Wel is het mogelijk net over de grens in Düsseldorf op het vliegtuig te stappen. Deze vlucht wordt verzorgd door Austrian Airlines. Een andere optie is vanaf Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven naar Salzburg te vliegen, maar let er op dat dit seizoensgebonden vluchten zijn.
Vakantie boeken naar Opper-Oostenrijk
Wat voor soort vakanties en accommodaties Opper-Oostenrijk te bieden heeft, hangt af van welke regio je bezoekt. Ga je naar het Mühlviertel, verwacht dan gemoedelijke hotels en vakantiehuisjes op een boerenerf. In Linz, maar ook in de andere steden, vind je een veel ruimer aanbod van goede hotels. Het zuidelijke deel in de Alpen tenslotte is het meest op toeristen gericht. Hier heb je de hotels en vakantiehuisjes voor het uitkiezen, maar liggen de prijzen ook iets hoger.
In de Alpen van Opper-Oostenrijk, foto Lyn Gateley (CC BY 2.0)
Wil je een compleet overzicht van de hotels en vakantiehuisjes, dan raad ik deze pagina over Opper-Oostenrijk op Booking.com aan. Het grootste voordeel aan Booking.com vind ik dat je meestal pas betaalt na aankomst. Ook regelen ze bijna altijd de laagste prijs voor je, zodat je je geen zorgen hoeft te maken dat je teveel betaalt. Verder gaat het om een Nederlands bedrijf.
Meer artikelen over Opper-Oostenrijk
Wil je meer weten over een bepaalde bestemming? Hieronder heb ik een lijst van plaatsen in Opper-Oostenrijk met een eigen pagina op deze website. Klik op een plaats voor de bezienswaardigheden, accommodaties en praktische informatie. Algemene artikelen over Opper-Oostenrijk verschijnen ook hieronder.