Neder-Oostenrijk, voor een vakantie met variatie
Wie denkt dat Oostenrijk enkel besneeuwde Alpen en jodelaars biedt, komt in Neder-Oostenrijk voor een verrassing te staan. Deze grote deelstaat rond de hoofdstad Wenen bestaat namelijk uit 4 totaal verschillende landschappen met elk prachtige bezienswaardigheden. Ben je op zoek naar een vakantie met variatie, dan is Neder-Oostenrijk een aanrader. Op deze pagina zet ik alles wat je als toerist moet weten voor je onder elkaar. De Duitse naam is Niederösterreich.
Het Mostviertel in Neder-Oostenrijk, foto door Calauer (onder CC BY-SA 3.0)
Plan je een vakantie naar Neder-Oostenrijk? Kijk dan nu al naar het de hotels en vakantiehuisje op Booking.com. Dit is de grootste reserveringssite van Europa en betalen doe je meestal achteraf. Je zit dus nergens aan vast.
Feiten en cijfers over Neder-Oostenrijk
Neder-Oostenrijk heeft een oppervlakte van 19.177,78 km², wat het de grootste van alle Oostenrijkse deelstaten maakt. Ondanks het ontbreken van grote steden, kent de deelstaat toch 1.635.000 inwoners en hoeft het alleen Wenen voor zich te laten. Neder-Oostenrijk grenst aan Stiermarken, Burgenland en Opper-Oostenrijk, en aan de landen Tsjechië en Slowakije.
De 5 adelaars op het wapen van Neder-Oostenrijk voeren terug naar de Babenbergers die in de middeleeuwen over 5 Oostenrijkse kroonlanden regeerden. De kleuren zijn overgenomen van het stift van Klosterneuburg, een klooster iets buiten Wenen dat gebouwd werd in de 12e eeuw. De muurkroon tenslotte is een symbool voor de republiek en werd aan het wapen toegevoegd na de Eerste Wereldoorlog.
Ik heb de grenzen van Neder-Oostenrijk aangegeven met een rode lijn. Zoals je kunt zien behoort Wenen niet tot de deelstaat. Verder zijn de bosrijke gebieden in de bergen in het zuiden en in het Waldviertel in het noordwesten duidelijk te onderscheiden. In het oosten bevinden zich wijnbouwgebieden.
Wat is er te zien en te doen?
Neder-Oostenrijk is onderverdeeld in 4 in de 19e eeuw ontstane kwartieren met elk hun eigen bezienswaardigheden en totaal verschillende landschappen. Ik bespreek ze hieronder stuk voor stuk. Op de kaart kun je met de klok mee het Waldviertel in het noordwesten situeren, het Weinviertel in het noordoosten, het Industrieviertel in het zuidoosten en het Mostviertel in het zuidwesten.
Het bosrijke Waldviertel
Het Waldviertel bestaat uit een agrarische hoogvlakte waar de akkers afgewisseld worden met uitgestrekte bossen. In de maanden april en mei staan hier de gele koolzaadvelden in volle bloei, wat het een uitstekende periode maakt voor mooie foto’s. Ook de zomer is een goede tijd het Waldviertel te bezoeken. Erg populair de laatste jaren is een Urlaub am Bauernhof waar je een tijdje doorbrengt op een authentieke Oostenrijkse boerderij. De winters in het Waldviertel zijn minder geschikt voor toerisme. Deze maanden zijn erg koud, maar door de geringe neerslag in het gebied ligt er meestal niet veel sneeuw.
Typisch landschap in het Waldviertel, foto door Jorge Cancela (onder CC BY 2.0)
Op cultureel gebied heeft het Waldviertel veel te bieden. Zo is er de kleine stad Krems aan de Donau met een goed bewaard gebleven middeleeuws centrum, een stadspaleis, een stadsmuur en oude toegangspoorten. Bij deze stad begint ook de Wachau, de 30 kilometer lange en op de UNESCO Werelderfgoedlijst staand vallei van de Donau met wijngaarden, abrikozenbomen en op bergtoppen prijkende kloosters en kastelen. Verspreid door het Waldviertel vind je nog een aantal andere bezienswaardige kloosters, zoals het Stift Altenburg en het Stift Geras. Tot de bekende kastelen behoren onder meer Burg Rappottenstein, Burg Ottenstein en Schloss Rosenburg.
Een laatste bezienswaardigheid in het Waldviertel zijn de toeristische spoorbanen. Je kunt hier plaatsnemen in een oude stoomtrein die je meeneemt op leuke ontdekkingstochten door de natuur. Zowel de nostalgische treinen zelf als de middeleeuwse dorpen die je passeert zijn de moeite waard.
Het droge, warme Weinviertel
Het Weinviertel in het noordoosten is, zoals de naam doet vermoeden, het grootste wijnbouwgebied van Oostenrijk. Het is onderdeel van een laagvlakte die doorloopt naar Hongarije en hete, zeer droge zomers kent. In tegenstelling tot het overgrote deel van Oostenrijk zul je hier enkel een glooiend landschap aantreffen. In het zuiden van het Weinviertel ligt het Nationalpark Donau-Auen dat tussen Wenen en de Slowaakse grens in ligt. Dit is een overstroomgebied van de Donau met een interessant landschap en leuke fietsroutes.
In het Weinviertel, foto Niederösterreich-Werbung/Manfred Horvath (CC BY 2.0)
Het Weinviertel kent nauwelijks grotere plaatsen, maar toch staan er verspreid door het landschap een aantal oude kastelen. Hiervan zijn de middeleeuwse ruïne Burg Falkenstein en de reconstructie van Burg Kreuzenstein uit de 19e eeuw erg mooi. Toch is het Weinviertel een van de minst bezochte delen van Oostenrijk. Goed als je een rustige vakantie zoekt dus.
Het Industrieviertel, niet wat de naam doet vermoeden
Het Industrieviertel is het deel van Neder-Oostenrijk dat ten zuiden van Wenen ligt. De naam gaat terug naar de 19e eeuw, toen het gebied bekend stond om de winning van grondstoffen. Hoewel je hier vandaag de dag nog industriesteden zoals Schwechat kunt vinden, bestaat het grootste deel van de regio uit het Wienerwald. Dit is een bosrijk gebied in de noordoostelijke uitlopers van de Alpen met veel wandelroutes, waardoor het populair is als dagtocht vanuit Wenen. In het zuiden vind je de Semmering, een 965 meter hoge bergpas naar Stiermarken met een op de Werelderfgoedlijst staande spoorlijn uit de 19e eeuw.
Het centrum van Wiener Neustadt, foto via Wikimedia (CC BY-SA 3.0)
Het lager gelegen deel van het Industrieviertel ligt tussen het Wienerwald en de deelstaat Burgenland in. Hier vind je leuke steden, zoals Wiener Neustadt en Bruck an der Leitha die elk een historisch centrum in de barokke stijl hebben. Pechtoldsdorf heeft juist een middeleeuws centrum en Klosterneuburg bekend staat om het prachtige klooster. Zoek je een plaats die het Industrieviertel eer aan doet? Kijk dan tenslotte in Berndorf. Hier kun je mooie arbeiderswoningen en culturele bouwwerken vinden die in de 19e eeuw aangelegd zijn door Arthur Krupp, een bekende Oostenrijkse industrieel.
Het Mostviertel met prachtige boomgaarden
Het Mostviertel ligt tussen de Donau en de Alpen op de grens met Stiermarken in. Most verwijst naar een regionale drank die van appels en peren wordt gemaakt en in het Mostviertel vind je dan ook talloze boomgaarden. Vooral in de bloeiperiode tijdens de lente zorgt dit voor een zeer aangenaam landschap (zie foto bovenaan dit artikel). De Traisentalradweg en de Donauradweg zijn enkele aan te bevelen fietsroutes met niet al teveel hoogteverschillen.
Plan je een vakantie naar Neder-Oostenrijk? Kijk dan nu al naar het de hotels en vakantiehuisje op Booking.com. Dit is de grootste reserveringssite van Europa en betalen doe je meestal achteraf. Je zit dus nergens aan vast.
Hoger de bergen in zijn er een aantal natuurparken voor uitdagende wandelingen. Het prachtige Naturpark Ötscher-Tormäuer met steile paden, houten bruggen over de ravijnen en enkele grotten is een goed voorbeeld. Meer indrukwekkend natuurschoon vind je in Kulturpark Eisenstraße en Naturpark Eisenwurzen, twee parken waarin aandacht besteed wordt aan de historische winning van ijzererts in de regio. Het Mostviertel is het enige deel van Neder-Oostenrijk dat geschikt is voor de wintersport. In Göstling-Hochkar en in Annaberg vind je een aantal pistes die geschikt zijn voor botbreuken.
Het klooster van Melk, foto door Guenter Beyer (onder CC BY 2.0)
Net als in het Waldviertel, vind je in het Mostviertel veel bezienswaardigheden langs de Donau. Zeker de moeite waard is de barokke benedictijnenabdij van Melk dat een van de beroemdste kloosters ter wereld is. Schloss Schallaburg is een andere belangrijke toeristische trekpleister en is gebouwd in een mooie renaissancestijl. Daarnaast is er nog Sankt Pölten. Dit is de hoofdstad van Neder-Oostenrijk, maar afgezien van enkele musea is het niet echt een toeristische bestemming te noemen.
Geschiedenis van Neder-Oostenrijk
De geschiedenis van Neder-Oostenrijk gaat meer dan 1000 jaar terug in de tijd. Samen met het huidige Opper-Oostenrijk vormde het toen een gebied dat als de Mark im Osten bekend stond en toebehoorde aan het hertogdom Beieren. In het Oud-Duits werd het Ostarrîchi genoemd, waar de moderne naam Oostenrijk van is afgeleid. Na het verslaan van woeste, paardrijdende Hongaren in 955 werd het verheven tot een markgraafschap onder het Huis Babenberger. Hoewel de Babenbergers en hun opvolgers de Habsburgers daarna steeds meer landen aan hun kroon wisten toe te voegen, bleef dit oorspronkelijke Oostenrijk tot en met de Eerste Wereldoorlog het kerngebied van hun macht.
De historische stad Krems an der Donau
Het gebied, inmiddels opgewaardeerd tot een aartshertogdom, werd voor het eerst administratief verdeeld in 1453. Het oostelijke deel heette vanaf toen Oostenrijk beneden de Enns en het westelijke deel Oostenrijk boven de Enns. Na de val van het Habsburgse Rijk, vele eeuwen later in 1918, bleef deze tweedeling bestaan. Oostenrijk beneden de Enns ging verder als de deelstaat Neder-Oostenrijk en Oostenrijk boven de Enns werd hernoemd tot Opper-Oostenrijk. Oostenrijk werd ook de naam van het nieuw gevormde Duitstalige land, maar je moet dit moderne Oostenrijk dus niet verwarren met het oude aartshertogdom dat aan de deelstaten Neder-Oostenrijk en Opper-Oostenrijk vooraf ging en een kleiner gebied was.
Plan je een vakantie naar Neder-Oostenrijk? Kijk dan nu al naar het de hotels en vakantiehuisje op Booking.com. Dit is de grootste reserveringssite van Europa en betalen doe je meestal achteraf. Je zit dus nergens aan vast.
Hoewel Wenen meteen na de Eerste Wereldoorlog een aparte deelstaat werd, bleef de stad tot 1986 de functie van hoofdstad van het omliggende Neder-Oostenrijk uitoefenen. Pas in 1986 kwam hier verandering in. Sankt Pölten werd toen de hoofdstad van Neder-Oostenrijk.
Klimaat van Neder-Oostenrijk
Zoals ik hierboven al vermeld heb kent Neder-Oostenrijk 4 kwartieren met totaal verschillende landschappen en ook verschillende klimaten. Hoewel Sankt Pölling in het centrum ligt, is de klimaatgrafiek hieronder niet representatief voor de hele deelstaat. In het algemeen valt er in het westen en in de bergen in het zuiden meer neerslag. Het oosten van de deelstaat kent een veel droger klimaat.
Wat de temperaturen betreft zijn er ook duidelijke verschillen. Het hoger boven zeeniveau gelegen Waldviertel en het Mostviertel zijn kouder dan het Weinviertel en het Industrieviertel in het oosten. Het gaat hier in de meeste seizoenen om slechts een paar graden, maar deze zijn als toerist toch merkbaar. Verwacht bijvoorbeeld in het Weinviertel meer hete zomerdagen en in de bergen meer winterse dagen met sneeuw.
Bereikbaarheid Neder-Oostenrijk
Doordat Neder-Oostenrijk rond Wenen ligt is de deelstaat goed te bereiken. De meest voor de hand liggende route vanuit Nederland of België is de Duitse A3 gevolgd door de Oostenrijkse A8 en A1. Vergeet niet dat een tolvignet verplicht is op de Oostenrijkse autosnelwegen. Eenmaal in Neder-Oostenrijk kun je dan verder gaan over de regionale wegen. Via Tsjechië rijden lijkt op de kaart een goede alternatieve route, maar is door het ontbreken van goede autowegen niet aan te raden. Je bent dan langer onderweg.
Ook als je met het vliegtuig of zelfs met de trein naar Neder-Oostenrijk wilt, is Wenen je uitgangspunt. Binnen Neder-Oostenrijk zijn er geen andere steden met een groot internationaal vliegveld of treinstation. Op de pagina over Wenen kun je meer informatie vinden hoe je de Oostenrijkse hoofdstad met het vliegtuig of met de nachttrein kunt bereiken. Vanuit hier reis je dan weer verder naar je bestemming in Neder-Oostenrijk.
Met de trein door Neder-Oostenrijk, foto ÖBB399 (CC BY-SA 3.0)
Om van Wenen met de trein naar de dorpen en steden van Neder-Oostenrijk te reizen, kun je kiezen uit een groot aantal spoorlijnen. Vooral langs de Donau en naar steden zoals Wiener Neustadt in het Industrieviertel rijden er regelmatig treinen. Er zijn iets minder treinen in het deel dat ten noorden van de Donau ligt, maar de meeste bezienswaardige plekken kun je desondanks toch redelijk goed bereiken. Kijk ook zeker eens naar op toeristen gerichte treinpassen van de ÖBB (Österreichische Bundesbahnen) zoals de Waldviertel Express en de Danube Radtramper.
Overnachten in Neder-Oostenrijk
Neder-Oostenrijk is minder toeristisch en daarom vind je er ook minder hotels, vakantiehuisjes en campings dan in bijvoorbeeld het populaire Tirol. Het voordeel hiervan is dat de accommodaties ook minder op het massatoerisme gericht zijn. In plaats daarvan tref je in de kleine steden en dorpen juist gemoedelijke en meestal uitstekend betaalbare mogelijkheden te overnachten.
Neder-Oostenrijk, perfect voor een rustige vakantie, foto Christoph Wurst (CC BY-SA 2.0)
Voor een zo compleet mogelijk aanbod is de pagina over Neder-Oostenrijk op Booking.com een aanrader. Voor wie het niet weet, Booking.com is de grootste reserveringssite van Europa waar je terecht kunt voor vrijwel alle hotels en vakantiehuisjes. Verder betaal je bijna altijd de laagste prijs en betaal je pas na aankomst. Ook is Booking.com nog eens een Nederlands bedrijf.
Meer artikelen over Neder-Oostenrijk
Ik heb hieronder een lijst gemaakt van plaatsen in Neder-Oostenrijk die over een eigen pagina op deze website beschikken. Op iedere pagina lees je meer over de wat er te zien is, de accommodaties en andere praktische informatie. Algemene artikelen over Neder-Oostenrijk verschijnen ook hieronder.