Tirol, het Oostenrijk van de besneeuwde Alpen
Wie aan Oostenrijk denkt, die denkt aan Tirol. Meer nog dan in de andere deelstaten van het land, kun je in Tirol terecht voor spectaculaire Alpen, diepe valleien, groene weilanden en romantische dorpen. In de zomer onderneem je er lange wandelingen en klautertochten, in de winter bezoek je Tirol natuurlijk om de wintersportmogelijkheden. Om je op weg te helpen zet ik hieronder de belangrijkste informatie over deze populaire deelstaat op een rij.
Een besneeuwd Tirol in de winter, foto door mbc-2016
Ga je op vakantie naar Tirol en ben je nog op zoek naar een accommodatie? Reserveer dan ruim op tijd! Op de pagina over Tirol op Booking.com kun je nu alvast het aanbod en de prijzen bekijken.
Feiten en cijfers over Tirol
Tirol heeft 728.000 inwoners en is met 12.647,71 km² de op twee na grootste deelstaat van Oostenrijk. Opvallend is dat het bestaat uit twee niet aaneengesloten delen, namelijk Tirol zelf en Oost-Tirol. Dit komt omdat Zuid-Tirol, dat beide delen met elkaar verbindt, tegenwoordig in Italië ligt. Je leest er meer over in het stukje over de geschiedenis verderop in dit artikel. Behalve aan Italië, grenst Tirol ook aan Zwitserland en Duitsland.
Het wapen van Tirol is een rode adelaar met een kroon en een lauwerkrans op een wit schild. De rode adelaar op het witte schild gaat terug naar 1205, toen Tirol een graafschap in het Heilige Roomse Rijk was. De lauwerkrans is verwijzing naar de Tiroler Volksaufstand tegen de Beierse bezetting in 1809. De kroon tenslotte heeft betrekking op de periode dat Tirol een van de kroonlanden van het Oostenrijkse Keizerrijk in de 19e eeuw vormde.
Op de kaart hierboven heb ik de grenzen van Tirol met een rode lijn aangegeven. Je kunt duidelijk zien dat Oost-Tirol en de rest van de deelstaat van elkaar gescheiden zijn. De grens van het historische Tirol lag ten zuiden van de stad Bozen wat nu in Italië ligt.
Wat is er te zien en te doen?
Tirol is de meest bezochte deelstaat van Oostenrijk. Je vind er de hoogste bergen van het land, typische witgeschilderde Alpenhuizen, groene bergweiden en romantische kerktorens. Het zal dan ook niet als een verrassing komen dat het toerisme bijna twintig procent van de Tiroolse economie beslaat. De populairste seizoenen zijn de zomer, wanneer de bergen uitstekende mogelijkheden voor wandelingen bieden, en natuurlijk de winter.
Ga je op vakantie naar Tirol en ben je nog op zoek naar een accommodatie? Reserveer dan ruim op tijd! Op de pagina over Tirol op Booking.com kun je nu alvast het aanbod en de prijzen bekijken.
Het grootste deel van Tirol bestaat uit het langgerekte dal van de rivier de Inn en een groot aantal diepe zijdalen. Voor toeristische doeleinden wordt de deelstaat vaak onderverdeeld in het Tiroler Oberland stroomopwaarts en het Tiroler Unterland stroomafwaarts van Innsbruck. Hieronder zal ik ook nog Innsbruck zelf, Oost-Tirol en Außerfern bespreken. Dit laatste is een deel van Tirol dat het beste via Duitsland te bereiken is.
Innsbruck, de hoofdstad van Tirol
Met 127.000 inwoners is Innsbruck de enige echte stad in Tirol. In tegenstelling tot andere Oostenrijkse steden zoals Wenen, Linz en Graz, is het ook een stad die midden in de Alpen ligt. Behalve de omliggende bergen, heeft de binnenstasd van Innsbruck de vakantieganger veel culturele bezienswaardigheden te bieden. Het bekendst is het Huis met het Goldenes Dach dat in 1500 gebouwd werd voor de bruiloft van de keizer. Andere mooie attracties zijn het Helblinghaus met een rococo façade, het Rathaus uit 1358 en de Hofburg, ooit een van de belangrijkste residenties van de Habsburgers. Tegenwoordig is het een museum.
De binnenstad van Innsbruck, foto door Francisco Antunes (CC BY 2.0)
Innsbruck staat bekend als een van de grootste wintersportcentra van de Alpen. Zo is er de Bergisel, een berg net iets buiten de stad waarop een grote skischans staat. In 1964 en 1976 werden hier de Olympische Winterspelen georganiseerd en het is een van de vier vaste locaties van het prestigieuze Vierschansentoernooi. Vanuit Innsbruck zijn andere populaire Tiroolse wintersportlocaties in de zijdalen van de Inn verder goed te bereiken. Ook interessant tenslotte is het Alpenverein-Museum. Dit is het beste musea over de Alpen van Oostenrijk.
Het Tiroler Oberland
Het Tiroler Oberland ligt ten westen van Innsbruck en staat bekend om de wintersportoorden. Denk bijvoorbeeld aan Sankt Anton, Lech en Zürs in het Arlberggebiet. Dit is een van de streken waar de moderne wintersport ontstaan is. Tot op de dag van vandaag wordt het dankzij de honderden kilometers aan pistes, uitstekende sneeuwkwaliteit en hoogwaardige voorzieningen veel bezocht. Tot de andere grote wintersportoorden behoort Serfaus, dat op een 1400 meter hoge en vaak zeer zonnige vlakte ligt en bekend staat om het nachtleven. Ischgl, niet ver van de grote gletsjers van de Silvretta, en Seefeld net buiten Innsbruck zijn andere populaire bestemmingen in de winter.
Een piste net iets buiten Serfaus, foto door Leo-setä (CC BY-SA 2.0)
Het Tiroler Oberland kent ook minder bekende, maar minstens zo uitdagende dorpen van waaruit je volop mogelijkheden hebt om te skiën, snowboarden, langlaufen of zelfs om te ijsklimmen. Zo is er het familievriendelijke Zams, terwijl je in het Ötztal juist een aantal hooggelegen wintersportgebieden vind zoals Sölden, niet ver van de 3.774 meter hoge Wildspitze.
Een berghut in het Tiroler Oberland, foto door G. Haas (CC BY 2.0)
In de zomermaanden zijn vrijwel alle genoemde dorpen goede uitgangspunten voor wandelingen in de bergen. De skiliften brengen je dan hoog de bergen in waar je vervolgens tientallen berghutten vindt om te overnachten. Een route nemen die je binnen enkele uren weer terugbrengt naar de parkeerplaats is ook een optie. Bergbeklimmen en mountainbiken zijn andere populaire activiteiten in de zomer. Bezienswaardige grotere dorpen zijn verder Landeck en Imst. In het eerste kun je het middeleeuwse centrum en een mooi kasteel bezoeken, terwijl Imst bekend staat bekend om de Mariä Himmelfahrt, een prachtige kerk.
Außerfern, bereikbaar via Duitsland
De Plansee in Außerfern, foto door WernerB
Hoewel Außerfern soms tot het Tiroler Oberland gerekend wordt, bespreek ik het hier even apart. Dit is een klein stukje Oostenrijk dat tussen het Duitse Garmisch-Partenkirchen en de eveneens Duitse Allgäu ingeklemd ligt. Vanuit Innsbruck is het alleen via de 1.212 meter hoge Fernpas te bereiken. Het is een hooggelegen gebied met veel natuurschoon en enkele mooie bergmeren zoals de Plansee, de Heiterwanger See en de Haldensee. Het Naturpark Tiroler Lech is een goede keuze voor natuurliefhebbers. Een ander goed argument om naar Außerfern te gaan is dat vanuit hier de Beierse kastelen van koning Ludwig II en de Zugspitze, de hoogste berg van Duitsland, eenvoudig te bereiken zijn.
Het Tiroler Unterland
Het Tiroler Unterland is wat wintersport betreft ongeveer even populair als het Tiroler Oberland. De bekendste dorpen, waaronder Mayrhofen en Zell, liggen in het Zillertal. Dit is het breedste dal van Tirol waar meer dan 630 kilometer aan pistes iedereen meer dan genoeg uitdaging bieden. Het Zillertal staat overigens ook bekend om de Zillertaller muziek. Onder meer het kerstlied Stille nacht, heilige nacht komt hier vandaan.
Wintersport in Mayrhofen, foto door James Streater (CC BY-ND 2.0)
De Kitzbüheler Alpen vormen het andere belangrijke wintersportgebied van het Tiroler Unterland. De grootste plaatsen zijn Kitzbühel zelf, dat over een mooi middeleeuws centrum beschikt, en het familievriendelijke St. Johann in Tirol. In de zomer staat dit gebied juist bekend om de vele fietsroutes. De bergen zijn in dit deel van Tirol namelijk wat minder hoog en minder stijl.
Mountain-biken in het Tiroler Unterland, foto door francois schnell (CC BY 2.0)
In het dal van de Inn vind je tenslotte vanaf de Duitse grens tot aan Innsbruck enkele grotere Tiroolse plaatsen zoals Kufstein, Wörgl, Jenbach en Hall in Tirol. Van deze plaatsen is vooral Kufstein met een middeleeuwse burcht de moeite van het bezoeken waard. De andere dorpen lenen zich goed om inkopen te doen. Ook de Achsensee, het grootste bergmeer van Tirol dat op 926 meter hoogte ligt, mag ik tenslotte niet vergeten. Vanaf Jenbach is het te bereiken via een historische spoorlijn. Het is prima geschikt om in te zwemmen en te surfen, terwijl je rondom het meer juist goed kunt wandelen en mountainbiken.
Oost-Tirol, een wereld op zich
De Großglockner, de hoogste berg van Oostenrijk, foto scoring_opportunity (CC BY 2.0)
Doordat Oost-Tirol verder bij Nederland en België vandaan ligt, wordt het vaak over het hoofd gezien. Toch is dit deel van Tirol een aanrader. Het toerisme is hier namelijk veel kleinschaliger, wat vooral hen op zoek naar een rustige vakantie zal aanspreken. Een bijkomend voordeel is dat de bergen hoger zijn en zich goed lenen voor zowel de wintersport als voor avontuurlijke klautertochten in de andere seizoenen. De Hohe Tauern op de grens met het Salzburgerland en ook de 3.798 meter hoge Großglockner, de hoogste berg van Oostenrijk, liggen allemaal in Oost-Tirol. Verder zijn er nog de Lienzer Dolomieten. Hoewel niet zo grillig als de Dolomieten in Italië, zijn het toch bijzondere bergen die erg fotogeniek zijn.
Burg Heinfels in Oost-Tirol, foto door giborn_134 (CC BY-ND 2.0)
Ook de culturele bezienswaardigheden van Oost-Tirol zijn kleinschaliger, maar volgens de inwoners zelf zorgt dit voor een authentieke sfeer. Zo is de hoofdstad Lienz dankzij het mooie centrum een aangename plaats om te verblijven. Je vindt er ook een kasteel, namelijk Burg Bruck. Dit lijkt op de iets westelijker gelegen Burg Heinfels en het originele kasteel Tirol dat tegenwoordig in Italië ligt. Een andere aanrader is de Loacker Genusswelt. Dat is een museum waar je meer kunt leren over en proeven van Oostenrijkse wafels en chocola!
Ga je op vakantie naar Tirol en ben je nog op zoek naar een accommodatie? Reserveer dan ruim op tijd! Op de pagina over Tirol op Booking.com kun je nu alvast het aanbod en de prijzen bekijken.
Geschiedenis van Tirol
Net als de rest van Oostenrijk, was wat nu Tirol is in de vroege middeleeuwen onderdeel van het Hertogdom Beieren. Hier kwam in de 12e eeuw verandering in. De graven van kasteel Tirol bij de stad Meran kregen toen meer zeggenschap over de valleien in de Alpen. Niet veel later was het onafhankelijke graafschap Tirol een feit. Het strekte van de Beierse Alpen tot voorbij Bozen, terwijl het in het oosten begrensd werd door Salzburg en Karinthië. In 1369 kwam het graafschap echter zonder erfgenaam te zitten. Om te voorkomen dat het opnieuw in handen van Beieren zou vallen, droeg de laatste gravin Margaretha Maultasch Tirol over aan de Habsburgers van Oostenrijk die in Wenen regeerden. Tirol is sindsdien onlosmakelijk met Oostenrijk verbonden.
Tirol zoals het vandaag de dag verdeeld is over Oostenrijk (lichtgrijs) en Italië (donkergrijs), oorspronkelijke afbeelding door Geiserich77 (CC BY-SA 3.0)
Sinds de Tiroler Volksopstand van 1809 vele eeuwen later, toen de Oostenrijkse keizer Tirol niet te hulp schoot tegen de Franse legers van Napoleon, is er sprake van een sterk regionaal nationalisme. Dit werd versterkt na het uiteenvallen van het Habsburgse Rijk na de Eerste Wereldoorlog. Het zuidelijke deel van Tirol werd toen ingenomen door Italië, terwijl de rest van het gebied verder ging als een deelstaat van het nieuwe Oostenrijk. Aan beide kanten van de grens bestaat hier nog altijd veel onvrede over. Het is ook waarom het oorspronkelijke kasteel Tirol vandaag de dag niet in Oostenrijk ligt en waarom de Oostenrijkse deelstaat Tirol geen aaneengesloten gebied vormt. In de Italiaanse provincie Zuid-Tirol wordt verder tot op de dag van vandaag nog altijd Duits gesproken.
Klimaat van Tirol
Tirol is aan alle kanten omgeven door bergketens en kent een Alpenklimaat. Dit betekent dat de temperaturen overdag vergelijkbaar zijn met de rest van het land, maar dat het ‘s nachts veel verder afkoelt. ‘s Ochtends vroeg en in de avond is het hierdoor in de zomer aangenaam fris. Ook ligt Tirol enigszins beschut tegen winden van de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee. Vooral in het Tiroler Oberland vertaalt dit zich naar minder regen. In het Tiroler Unterland kun je juist iets meer neerslag verwachten. Doordat er vaak veel in éénmaal valt, is het echter niet waarschijnlijk dat de regen je vakantie bederft.
Hierboven kun je de klimaatgrafiek vak Innsbruck zien. In de dorpen hoger de bergen in liggen de temperaturen vaak enkele graden lager. Sneeuw valt er in de deelstaat van november tot en met begin april. Met in de bergen gemiddelde temperaturen onder het vriespunt en in tegenstelling tot diep in de dalen vaak verrassend zonnig weer, maakt Tirol zijn reputatie als een wintersportparadijs moeiteloos waar. Het voor- en najaar zijn tenslotte geschikt voor hen op zoek naar een rustige vakantie. Denk er wel aan dat het in deze periode hoog in de bergen te koud kan zijn voor wandelingen en te warm voor de wintersport.
Bereikbaarheid Tirol
Ga je met de auto naar Tirol, dan heb je de keuze uit twee voor de hand liggende routes. Allereerst is er de Duitse A7 die je tot voorbij Kempten brengt. Vanaf daar kun je de grens over naar Außerfern en vervolgens via de Fernpas je weg vervolgen naar het dal van de Inn. Het Tiroler Oberland en Innsbruck zijn het beste via deze route te bereiken. Houd rekening met een autorit van ongeveer 10 uur vanaf Utrecht. Ga je naar het Tiroler Unterland? Overweeg dan in Duitsland de A3 en de A9 naar München te nemen. Vanaf daar rijdt je dan door over de A8 en de A93 om bij Kufstein Tirol binnen te rijden. Vanuit het Tiroler Unterland is Oost-Tirol verder via de op 1650 meter hoogte gelegen Felbertauerntunnel te bereiken. Je kunt ook vanaf Innsbruck via Italië naar Oost-Tirol te rijden. Vergeet niet dat een tolvignet verplicht is op de Oostenrijkse autosnelwegen.
Met de trein
De trein nemen naar Tirol is een alternatief voor wie een lange autorit niet ziet zitten. De reis duurt ongeveer even lang als je gebruik maakt van de ICE, de Duitse hogesnelheidstrein. Meestal moet je overstappen in München en in een andere Duitse stad zoals Frankfurt. Een andere aanrader is de ÖBB Nightjet, een Oostenrijkse nachttrein met bedden. Vanaf december 2020 rijdt deze trein op en neer tussen Amsterdam en Innsbruck.
Trein in het Zillertal, foto door Rob Hodgkins (CC BY-SA 2.0)
In Tirol zelf zijn de plaatsen in het dal van de Inn allemaal met regelmatige treinen met elkaar verbonden, terwijl het Zillertal zijn eigen spoor kent. Außerfern is enkel vanaf Duitsland goed te bereiken, terwijl Oost-Tirol per trein bereikbaar is vanuit Italië of Karinthië.
Met het vliegtuig
Het vliegtuig nemen is de populairste reismethode voor hen die in de winter naar Tirol op vakantie gaan. Een eigen auto is dan minder belangrijk, omdat je vaak je wintersportoord toch niet verlaat. Ook in de zomer is een combinatie van een vliegtuig en een huurauto het overwegen waard. Vanuit Nederland zijn er het hele jaar door rechtstreekse vluchten naar Innsbruck vanaf Amsterdam en Eindhoven. Tijdens de winter kun je ook vanaf Rotterdam vliegen. In mijn artikel over vliegen naar Innsbruck zet ik het allemaal voor je op en rij.
De luchthaven van Innsbruck, foto door Josch K (CC BY 3.0)
Ga je naar het Tiroler Unterland, dan is een vlucht naar Salzburg een andere optie. Alleen Oost-Tirol is wat lastiger te bereiken. Je zult zowel vanaf Innsbruck als vanaf Salzburg nog zeker 2,5 uur moeten rijden om dit afgelegen deel van de deelstaat te bereiken. Iets minder geschikt voor de wintersport dus.
Overnachten in Tirol
Tirol is de meest bezochte deelstaat van Oostenrijk. Het spreekt voor zich dat je er een ruim aanbod van accommodaties vindt, van hotels en appartementen tot vrijstaande vakantiehuizen met alle luxe die je maar kunt wensen. Ga je naar Tirol voor de wintersport, dan raad ik een hotel op een zo goed mogelijke locatie aan. Wil je meer ruimte en een eigen keuken? Kies dan voor een vakantiehuisje of een appartement. Dit is vooral in de zomer weer een goede optie.
Een klein Tirools hotel in de sneeuw, foto door Hotel Jagdschlössl (CC BY-ND 2.0)
De grootste website op het gebied van hotels in Europa is Booking.com, met ruim 10.000 accommodaties alleen al in Tirol. Booking.com weet bijna altijd de laagste prijs voor je te regelen. Andere voordelen zijn dat het een Nederlands bedrijf is en dat je pas na aankomst in het hotel betaalt. Kijk voor het aanbod alvast naar deze pagina over Tirol op Booking.com.
Overzicht van steden en dorpen
De plaatsen in de lijst hieronder hebben een eigen pagina op deze website. Klik op een plaatsnaam voor de bezienswaardigheden, accommodaties en bereikbaarheid. Algemene artikelen over Tirol verschijnen ook hieronder.
- Galtür, het hoogste dorp in het Paznauntal
- Innsbruck, de eeuwenoude hoofdstad van Tirol
- Ischgl, een populair wintersportdorp in Tirol
- Lienz, de verscholen hoofdstad van Oost-Tirol
- Met de trein naar Tirol